Which city then is prime among the eminent decad of antiquity: «» «»
Anĕnggih nagari pundi ta kang kaeka adi dasa purwa: «» «»
prime stands for first, eminent for excellent decad for ten, antiquity for the beginning. «»
eka marang sawiji, adi linuwih dasa sapuluh, purwa wiwitan. «»
Though many are the gods’ creatures overlain by the skies supported by the earth, enclosed by the oceans and many are enthralling in the extreme «» «»
Nadyan ta kathah titahing jawata ingkĕng kaungkulan ing akasa sinangga ing pratiwi, kinapit ing samodra kathah kang samya anggana raras «» «»
still the state now extolled has no match. «»
nanging datan kadi nagari ingkang ginupit ing mangke. «»
Where to find a single land that bears ten names: «»
Pundi ta nagari satunggal darbea nama sĕdasa: «»
such could only be the land of Astina, or Gajah Oya or Liman Bĕnawi; «» «» «»
muhung, nagari hing Ngastina, inggih ing Gajah Oya ya ing Liman Bĕnawi; «» «» «»
it is named the land of Astina, for it was founded by the late King Hasthimurti. «»
mila hawasta nagari Ngastina, labĕt ing nguni yasaning sawargi Prabu Hasthimurti. «»
It is called Gajah Oya or Liman Bĕnawi: «»
Sinĕbat Nggajah Oya ya Liman Bĕnawi: «»
before it came to be a city, on the site it occupies stood the remains of an elephant’s palace. «» «»
sakderenge dumadi praja, yĕkti papan ing kono duk kunane tilas kĕdhatoning dwipàngga. «» «»
It is made the opening of the story. «»
Kinarya pambukaning kandha. «»
For though one search a hundred lands one
Tĕtela angupadya nĕgari satus tan antuk
could not find two in a thousand not even ten. «» «»
kĕkalih sewu tan jangkĕp sadasa. «» «»
As the land is long
Dhasar nagara panjang
and lofty, littoral alpine, fecund abundant bustling
punjung, pasir wukir, loh jinawi gĕmah
prosperous. «» «» «»
raharja. «» «» «»
Long: extensive its repute, lofty: exalted its grandeur, littoral is maritime alpine mountainous «»
Panjang dawa pocapane punjung luhur kawibawane, pasir samodra wukir gunung «»
truly the city is backed by mountains, flanked on the left by a river.
tuhu nagari ngungkurakĕn pagunungan, ngeringakĕn bĕnawi.
Flanked by rice fields to the right.
Nĕngĕnakĕn pasawahan.
It faces a great port. «» «»
Ngayunakĕn bandaran agúng. «» «»
Fecund: all that is planted thrives and bears fruit. Abundant: all that is bought is cheap, bustling: the throngs of foreigners «»
Loh tulus kang sarwa tinandur dadi. Jinawi murah ingkang sarwa tinuku, gĕmah kathahing para jalma ngamanca «»
who have made the city their home crowd and huddle roof-beams meet verandas touch «»
ingkang samiya gĕgriya lĕbĕting praja katingal jĕjĕl hapepet abĕn cukit tĕpung taritis «»
open spaces appear cramped on account of the city’s prosperity. «» «»
papan wiyar katingal rupak inggih awit saking raharjaning praja. «» «»
witness the trains of merchants sailors and skippers making their way by day and by night, «»
tandha lakuning para dagang layar nangkoda ingkang samya lumintir siyang tanapi ratri, «»
flowing along endlessly due to the absence of dan–ger on the roads. «» «»
ndalidír datan wontĕn pĕdhote labĕt tan wontĕn sang–sayaning dĕdalan. «» «»
It is secure witness the villagers feeling tranquil and peaceful, «»
Karta tandha kawula padhusunan samya hayĕm tĕntrĕm atine, «»
they engage in cultivation no livestock is tethered; during the day they roam the pastures when the sun sets:
mungkul pangolahing tĕtanen pitik iwen tan wontĕn cinancangan; wanci hawan ngandhar ing pangonan suruping arka:
they return each to its prope~~r coop or pen. «» «»
wangsul marang kandhange~~ dhewe-dhewe. «» «»
There are no such things as pens barred; «»
Datan wontĕn carane kandhang pĕpalangan; «»
doors locked, due to the absence of evil and falsehood. «» «»
lawang kinancingan, labĕt datan wontĕn dursila juti. «» «»
Prosperous: it is shunned by foes its principals and ministers famed for their virtue:
Raharja tebihing parangmuka para mantri bupati samya kontab kautamane:
righteous, valiant incessantly striving
dibya, wirutama tansah hambudidaya
to aggrandize the ruler and enhance Astina’s magnificence. «» «»
luhuring sang nata twin wibawaning nagari Ngastina. «» «»
Since it is a land whose torch is great.
Dhasar nagara gĕdhe obore.
Its sphere luminous its smoke rising high its fame reaching far and renowned in neighbouring countries. «» «»
Padhang jagade dhuwur kukuse adoh marang kuncarane tur kasusra ing mancapraja. «» «»
Indeed it is not just the lands to its right and left that submit themselves even beyond the seas «»
Sayĕkti datan ngĕmungakĕn nĕgari kanan kering kang samya sumuyud nadyan ta tanah sabrang «»
many pay obeisance not on account of warfare,
kathah kang sami sumawita tan karana bandayuda,
but simply enchanted by the tidings of excellence. «»
amung kayungyun pĕpoyaning kautaman. «»
In the intercalary months they supply their tribute in the shape of tree-trunks for charring. «»
Pĕndhak antaramangsa samya pasok bulu bĕkti kang awujud glondhong pĕngarĕng-arĕng. «»
Treasures valuables materials and artefacts. «»
Peni-peni rajapeni guru bakal guru dadi. «»
They proffer maidens to requite the love and affection. «»
Ngaturakĕn putri tandha lintuning sih katrĕsnan. «»
And not a few of the rulers of neighbouring countries,
Tuwin datan sakĕdhík nalendra saking mancapraja,
send their ambassadors, in token
angentunakĕn duta agĕng, minangka cihna,
of the ties of brotherhood. «» «» «»
tĕtangsuling kĕkadangan. «» «» «»
The appellations of the king who graces the city may be pronounced. «»
Wĕnang kinucapna jĕjuluking sang nata kang ngrĕnggani praja. «»
He is called His Majesty King Duryudana.
Ajĕjuluk sang nata Prabu Duryudana.
Which carries the meaning, a ruler forceful in his worship. «»
Ingkang mĕngku wĕrdi, nalendra rosa ing pamuja. «»
And also His Majesty King Jakapitana. «»
Ya sang nata Prabu Jakapitana. «»
To commemorate, when still a youth he
Minangka pemut, nalika maksih jĕjaka
already held the reins of the state. «»
sampun ngasta pusaraning praja. «»
And His Majesty King Jayapitana.
Ya sang nata Prabu Jayapitana.
Denoting a king who is the jewel of warriors. «»
Nelakakĕn nalendra dados musthikaning para prajurit. «»
And the illustrious Gĕndarisuta.
Ya Sri Nggĕndarisuta.
For His Majesty was born to Lady Gĕndari,
Labĕt sang nata atmajaning Dewi Gĕndari,
and the noble Drastarastrasiwi.
ya sang Drastarastrasiwi.
For the noble Drastarastra begot him. «»
Labĕt pinutra sang Drastarastra. «»
And His Majesty King Kurupati. «»
Ya sang nata Prabu Kurupati. «»
Because His Majesty «»
Karana sang nata tasih «»
reigns over the House of Kuru,
angratoni bangsa Kuru,
and His Majesty King Kurawendra. «»
ya sang nata Prabu Kuråwendra. «»
Which conveys – the meaning
Minangka – suraos
that he ties together the one hundred siblings
(dĕdad) dados tangsuling para kadang satus «»
their number completed by one woman to wit Lady Dursilawati who is married; «»
ingkang kasasaban wanodya sajuga yaiku Dewi Dursilawati ingkang sampun dhaup; «»
to the ruler from Bana Kĕling namely the honourable lord Jayadrata. «»
kalayan nalendra sangking Mbana Kĕling hanĕnggih sang hadipati Jayadrata. «»
And King Tripamangsah. «»
Inggih Prabu Tripamangsah. «»
To commemorate that His Majesty was born
Minangka pemut, nalika sang nata lair
as one of triplets of different sex. «»
dhampit tĕtiga. «»
Namely Prince Kurupati, Prince Dursasana and Lady Dursilawati. «» «»
Yaiku Raden Kurupati, Raden Dursasana klawan Dewi Dursilawati. «» «»
Considering that the ruler of Astina «»
Engĕt-engĕt nalendra Ngastina, «»
is a son of the noble Drĕstarastra it is no wonder, «»
atmajaning sang Drĕstarastra mila datan mokal, «»
that he possesses the qualities of subtleness, fairness, firmness,
lamun ta dĕrbea watak tanuhita, darmahita, sarahita,
and prudence. «»
samahita. «»
That is, he delights in practising scholarship.
Lire, karĕm olah kapandhitan.
He takes pleasure in exercising justice
Rĕmĕn olah pangadilan
is fond of military matters devotes himself to etiquette. «» «»
sĕngsĕm olah kaprajuritan marsudi rehing tatakrami. «» «»
A ruler more skilled than the skilful without suppressing the skills of others exalted without aiming to excel lowly yet unsurpassed by his fellows. «» «»
Nalendra guna hingaguna tan ngĕndhak gunaning jalmi luhur tan ngungkul-ungkuli handhap tan kasor ing sĕsami. «» «»
His Majesty’s merits are that he clothes the naked feeds the hungry aids with a walking-stick those in danger of slipping
Lalabĕtaning sang nata paring sandhang wong kawudan haweh pangan wong kaluwen tĕtulung tĕkĕn wong kalunyon
restores the sick to health, those who suffer distress he makes happy. «»
maluyakake wong sakit, kinarya suka kang samya kĕtaman prihatin. «»
And he maintains the parity of the unequal in largess and penalties, awarding largess or castigation as justice demands
Sarta ngasta sama beda dhana dhĕndha, lampahing pangadilan, nindakakĕn dana wĕsiyasat
meaning that he shuns favouritism. «» «»
lire datan hambau kapine. «» «»
Further he is beneficent and dependable. «»
Tur ta nata berbudi bawalĕksana. «»
Beneficent means that he rewards and raises in rank, dependable: whatever he commands
Lire berbudi hangganjar ngulawisudha bawalĕksana apa ingkang kadhawuhakĕn
is ineluctable and cannot but take place. «» «»
datan kenging oncat tĕtĕp kĕlampahan. «» «»
If the monarch’s eminence and the extent of his dependencies were set forth in full, the whole night might be filled it is brought to a close by the poet and ended. «» «»
Lamun ta ginunggunga luhuring sang katong tuwin wiyaring jajahan, kaya saratri datan wontĕn pĕdhote pinunggĕl kang hamurweng kawi sinigĕg. «» «»
On a Monday, it pleases him to hold court on the Elevated Ground evenly paved with stone while seated on the ivory throne bordered with gold studded with the nine gems. «»
Nuju hari Soma, kĕparĕng miyos siniwaka aneng Sĕtinggil binatu rata lĕnggah dhampar dĕnta kinapiting kancana pinatik ing nawa rĕtna. «»
Furnished with a carpet strewn with flowers scented with perfumes, oil of civet and musk. «»
Kagĕlaran pĕrmadani sinĕbaran sari-sari ginanda wida, lisah jĕbad kasturi. «»
Waited on by attendants who are holding the regalia.
Kahayap para parĕkan kang ngampil upacara nata.
Consisting of the golden teal, the golden duck, the puppeteer’s goose the fighting-cock. «»
Arupi bebek mas, menthog mas, banyak dhalang sawung galing. «»
The eagle-serpent, the golden cone the elephants of solid gold. «»
Hardawalika, kacu mas dwipàngga ingkang sarwa rukmi. «»
One sees the king being fanned with peacock plumes right and left the sovereign’s scent spreads and disperses as far as the Place of the Rosters. «»
Katingal sang nata kinĕbutan lar badhak kanan tanapi kering kongas ngambar gandaning sang katong ngantya prapteng Pangurakan. «»
Gone is his humanity he may be liken~ed
Sirna kamanungsane cinandra~ pan yayah
to God Praban—cana incarnate, waited upon by the heavenly nymphs. «» «»
Sang Ywang Praban—cana ngejawantah, kahayap para hapsari. «» «»
Tranqui—~~l still and silent. «»
Rĕ—~~p sidhĕm pĕrmanĕm. «»
Not a single cricket makes a chirp, the leaves do not stir, the wind does not blow. «» «»
Tan ana baneke walang salisik, gĕgodhongan datan ebah, angin tan lumampah. «» «»
Just faintly audible, are the delicate sounds of the gamelan played in concert with the alluring high tones of the songstresses «»
Amung lamat-lamat kapiyarsa, swaraning pra pradangga angrangin binarung pangliking widuwati kang nganyut-anyut «»
joined by the chatter
kasambĕt ocehing
of birds perched on the railings and by the artisans braziers blacksmiths, gamelan makers and goldsmiths. «»
kukila kang mencok ing pancak suji tuwin abdi, kriya gĕmblak pandhe, gĕndhing myang kĕmasan. «»
Each doing their work clanking and tinkling all around in interlocking patterns. «»
Hanambut karyane sowang-sowang pating calĕngkrang pating calĕngkríng imbal ganti. «»
Like the sound of the mole-cricket that is known as the enamoured. «»
Lir swaraning cĕnggeret nong ya kang sinĕbat mandyaraga. «»
Enhancing the lustre and charm of the audience. «» «»
Amimbuhi marang asri, rĕnggĕping panangkilan. «» «»
As to those given leave to gather before the ruler, now this is their appearance: «»
Wondene ingkang kĕparĕng, sumewa ing ngarsa nata nĕnggih mĕnika ta warnane: «»
the court scholar the sage from the hermitage of Soka Lima named the divine Druna. «»
pujangganing praja pandhita saking pĕrtapan Soka Lima pĕparab Dhahywang Druna. «»
Or the divine Kumbayana or Baradwajaputra or the noble Wipra, or the eminent Dwija. «» «»
Ya Dhahywang Kumbayana ya Baradwajaputra ya sang Wipra, ya sang wara Dwija. «» «»
Directly behind him,
Sumambung pungkur,
on his guard against predicament this then is: the ruler of Angga, «»
yayah prayitneng kewuh anĕnggih mĕnika ta, nalendra ing Ngàngga, «»
named the noble Karna Basusena. And also Bismantaka.
jĕjuluk sang Karna Basusena. Inggih sang Bismantaka.
Arkasuta. And Suryatmaja. «» «»
Arkasuta. Ya sang Suryatmaja. «» «»
A ruler with manifold powers valorous victor in battle. «»
Nalendra sĕkti mandraguna prawira jayeng palugon. «»
Hence it is little wonder,
Mila datan mokal,
that in Astina he is celebrated as a champion defender in the field always hardened and encouraged. «» «»
wontĕn ing Ngastina kinarya gĕdhig gul-agul tanggulanging adilaga anggung ginala-gala hingulig. «» «»
Now also seen in attendance is the scabbard of the state. «»
Ing mangke datan kantun katingal pisowaning warangka praja. «»
Who happens to be the ruler’s uncle.
Kalĕrĕs ingkang paman klawan sang nata.
He who is knight of Plasa Jĕnar. «»
Ingkĕng anyatriya wontĕn ing Plasa Jĕnar. «»
Named the noble chancellor Sangkuni, or noble chancellor Suman. «»
Kĕkasih Rĕkyana Patih Harya Sangkuni, ya Patih Harya Suman. «»
Or the eminent Trigantalpati or Prince Swelaputra. «» «» «»
Ya sang Trigantalpati ya Radyan Swelaputra. «» «» «»
Outside the officials in attendance crowd row~~ upon row. «»
Ing jawi andhe~~r balabar pisowaning para narapraja. «»
From the senior ministers who are called your highness.
Wiwit sangking bupati sĕpuh kang sĕsĕbatan kanjĕng.
Down to junior ministers; magistrates, superintendents,
Lumereg bupati anom; wĕdana, pĕnewu,
regulars and so forth. «»
jajar sakpanunggalane. «»
All are ready to receive
Samya cumadhang marang
the words of His Majesty King Duryudana. «» «»
pangandikaning sang nata Prabu Duryudana. «» «»
Thus far it has remained undisclosed that King Duryudana. «»
Mangkana tĕlĕnging pagĕdhongan Prabu Duryudana. «»
Is most apprehensive about the universal prophesy which states that the Baratayuda Jayabinangun is to erupt before long. «» «»
Muhung mrihatosakĕn dhatĕng jangkaning jagad ingkang anyĕbatakĕn mbenjang badhe timbul Baratayuda Jayabinangun. «» «»
Meanwhile the noble King Duryudana feels fear
Ing mangka sang Prabu Duryudana rumaos miris
whenever he perceives
manawi ngwuningani dhatĕng
the strength of the Pandhawas. «»
kĕkiyataning para Pandhawa. «»
Hence it is little wonder, that King Duryudana
Mila datan mokal, sang Prabu Duryudana,
has convened the state mentors, «»
anyakĕtakĕn dhatĕng parampara praja, «»
wishing to confer with them. «»
arsa kakanthi wawan pangandikan. «»
Ever more crowded are the officials in attendance. «»
Saya ngangsĕg pisowaning para narapraja. «»
Flow forth the words that hitherto have not issued from His Majesty King Duryudana’s tongue. «» «»
Wijiling pangandika ingkang dereng kawiyos ing lesan saking sang nata Prabu Duryudana. «» «